“Ν’ αγαπάς την ευθύνη! Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γη! Αν δε σωθεί, εγώ φταίω!”
-Ν. Καζαντζάκης.
Εκτός από τον Καζαντζάκη και ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ υπογράφει ένα ανάλογο γνωμικό περί ευθύνης και υπευθυνότητας “Ο άνθρωπος είναι απόλυτα ελεύθερος και για αυτό είναι απόλυτα υπεύθυνος”.
Το ότι είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε τις επιλογές μας είναι αδιαμφισβήτητο. Δεν είναι άλλωστε αυτό στο οποίο πρέπει να σταθούμε, αλλά στο γεγονός ότι ένα μεγάλος μέρος των ανθρώπων δεν καταλαβαίνει ότι οποιαδήποτε απόφαση ελεύθερα παίρνει και η επιλογή που ελεύθερα κάνει, έχει συνέπειες. Είτε καλές είτε κακές, οι συνέπειες είναι εκεί και πρέπει να είσαι έτοιμος να τις δεχτείς.
Έλα όμως που δεν τις δέχεσαι. Κατηγορείς τους ανθρώπους γύρω σου για τη συμπεριφορά τους, φτιάχνεις έναν κόσμο δικό σου και κλείνεσαι σ΄αυτόν αδιαφορώντας για το αποτέλεσμα των επιλογών σου. Εσένα σε ενδιαφέρει η φούσκα σου και έχεις μονίμως την δικαιολογία στο στόμα.
Έλα όμως που δεν δικαιολογούνται όλα και η αλήθεια είναι μία, πάντα. Επειδή δε θέλεις να τη δεις, τη ντύνεις ωραία, τη στολίζεις με όμορφες λέξεις, τη φέρνεις στα μέτρα σου, για να μην δεις στα ίσια τον εαυτό σου και τους άλλους. Κρύβεις την αλήθεια με κάθε τρόπο και κρύβεσαι από όλους και κυρίως από τον ίδιο σου τον εαυτό.
Ποια είναι η πιο συνηθισμένη δικαιολογία; Μα φυσικά τα δικά σου ψυχολογικά προβλήματα και ο παρελθοντικός εαυτός σου που έκανε λάθη. Ακόμα συνηθέστερη και ακόμα χειρότερη η δικαιολογία ότι όλοι οι υπόλοιποι φταίνε για τη συμπεριφορά και τη στάση που έχεις και όχι εσύ ο ίδιος.
Αν δεις ανθρώπους να κρύβονται από τις ευθύνες τους, μην τους θυμώνεις, να τους λυπάσαι. Και να θυμάσαι ότι όλοι πληρώνουν το τίμημα των επιλογών τους αργά ή γρήγορα.
Είναι προβληματικό το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι φτιάχνουν έναν δικό τους κόσμο και κλείνονται σ΄αυτόν, φοβούνται την κατά μέτωπο αλήθεια και αποφεύγουν την έκθεση σαν το διάολο. Να παραδεχτούν ότι κάνουν λάθος και να συζητήσουν ήρεμα ένα πρόβλημα; Ποτέ φυσικά. Θα μαλώσουν και θα σου ρίξουν ευθύνες για τα πάντα, βγάζοντας την ουρά τους απέξω, ή δεν θα πούνε τίποτα και θα κρυφτούν. Δεν ξέρουν τι θα πει συζητάω και λύνω τα προβλήματά μου.
Επίσης προβληματικό είναι και το γεγονός ότι αυτό είναι αποδεκτό από την κοινωνία. Πόσοι κατηγορούμενοι προφασίσονται ψυχολογικά προβλήματα μπας και τη βγάλουν καθαρή; Πόσοι είναι οι άνθρωποι που θέλουν πάση θυσία να υποστηρίξουν την ελευθερία των επιλογών τους, χωρίς ποτέ να αναλάβουν το κόστος των πραξεών τους; Είναι αυτοί που σε συκοφαντούν, μιλούν πίσω από την πλάτη σου, λειτουργούν εις βάρος σου και παρόλα αυτά αντί να αναλάβουν την ευθύνη τους, ρίχνουν το φταίξιμο στον καιρό, την ψυχολογία τους που δεν είναι καλή, το γείτονα, σε εσένα και ποτέ δεν φταίνε οι ίδιοι. Δεν διανοούνται καν να μπουν στη θέση των άλλων ανθρώπων και δεν είναι έτοιμοι ποτέ να πληρώσουν κανένα τίμημα.
Τι σημαίνει όμως να είσαι έτοιμος να αναλάβεις τις ευθύνες της ζωής σου; Σίγουρα όχι το να κρύβεσαι, προσπαθώντας να καλύψεις τις πράξεις σου. Να είσαι έτοιμος να υποστηρίξεις το οτιδήποτε κάνεις και να ξέρεις το λόγο που το κάνεις. Όχι φωνάζοντας, αλλά με τη στάση σου. Να αμφισβητείς τον εαυτό σου και τους γύρω σου, μέχρι να έχεις μία σφαιρική εικόνα για τα πράγματα. Να σέβεσαι τις επιλογές των άλλων, χωρίς να τους κατηγορείς γι΄αυτές. Να μην κατηγορείς κανέναν, αλλά να συζητάς και να αναλαμβάνεις και τη δική σου ευθύνη αν πρέπει. Να αναγνωρίζεις τα στραβά σου και τις αποτυχίες σου και να γίνεσαι πιο δυνατός από αυτά, να μην προσπαθείς να τα καλύψεις. Και αντίστοιχα να υποστηρίζεις τις επιλογές που κάνεις κάθε μέρα, άσχετα αν λειτούργησαν όπως περίμενες ή όχι.
Οι υπεκφυγές είναι για τους δειλούς και οι δικαιολογίες για τους πονηρούς. Πρέπει να μαθαίνεις να είσαι έτοιμος να αναγνωρίζεις το λάθος σου, πριν στο πουν οι άλλοι. Έτσι μόνο θα πας μπροστά στη ζωή χωρίς φόβο, διεκδικώντας αυτά που σου αξίζουν. Το τι αξίζεις κρίνεται από τη στάση σου και από τον τρόπο που σκέφτεσαι, και όχι από τους νόμους και τους κανόνες, ούτε από το πορτοφόλι σου.
Αν θέλεις να είσαι ελεύθερος θα κάνεις λάθη και θα τα παραδεχτείς, θα αγαπήσεις την ευθύνη, τη συζήτηση, δε θα σε νοιάζει να εκτεθείς σε όλο τον κόσμο. Όποιος θέλει όλα τα καλά της ζωής, χωρίς να είναι έτοιμος να πληρώσει το τίμημα γι΄αυτά, δεν έχει κανένα δικαίωμα να είναι ελεύθερος και δε θα είναι και ποτέ. Μέσα του θα είναι πάντα φυλακισμένος, είτε στο χρήμα, είτε στη δόξα, και κυρίως θα είναι φυλακισμένος των συναισθημάτων του, καθώς δε θα μπορεί ποτέ να αποδεχτεί τον εαυτό του όπως είναι και δε θα μπορεί ποτέ να απολαύσει τα καλά που μπορεί να του δίνονται.
Να είσαι ο άνθρωπος που θα ήθελες να έχεις στη ζωή σου διάβασα κάπου, γι΄αυτό ανέλαβε τις ευθύνες σου και αντιμετώπισε τους άλλους. Είναι λογικό οι αξίες των ανθρώπων να συγκρούονται. Δεν μπορούν όμως όλα να γίνουν αποδεκτά. Διαφορετικά θα διαλύονταν οικογένειες για πλάκα, θα χτυπιόμασταν, θα ήμασταν μονίμως αγενείς στους γύρω μας, δε θα σεβόταν κανείς κανέναν και τίποτα. Γι΄αυτό πρέπει να σεβόμαστε τις αξίες των άλλων και να καταλαβαίνουμε αν κάποιος επιβαρύνεται εξαιτίας μας. Οφείλουμε να εξηγούμαστε, όπως και αν νιώθουμε. Αν αυτό δεν αρέσει σε κάποιους που προτιμάνε είτε το κρυφτούλι είτε τον τσαμπουκά, πρόβλημά τους. Δε χρειάζεται να σε συμπαθούν όλοι, ούτε να συμπαθείς τους παντές.
Αυτό που κάποια στιγμή μας ενόχλησε, μπορεί να είναι μια φαντασίωση στο μυαλό μας που οφείλουμε να τη μοιραστούμε για να μάθουμε την αλήθεια. Μπορεί όμως και να ισχυεί και να κάνεις τη χάρη στον εαυτό σου, αποβάλλοντας ανθρώπους περιττούς από τη ζωή σου. Πάντα όμως πριν βγάλεις συμπεράσματα, να προσπαθείς να μάθεις, να προσπαθείς να καταλαβαίνεις και να αμφισβητείς τον εαυτό σου, αναλαμβάνοντας τις ευθύνες σου. Έχεις να κερδίσεις πολλά περισσότερα από αυτά που θα χάσεις. Δε θα το ξαναπώ.
