Η ζωή είναι ένα ατελείωτο «πάρε-δώσε». Ό,τι κάνεις στη ζωή σου είναι συναλλαγή, η οποία έχει το δικό της κόστος, είτε οικονομικό, είτε ψυχολογικό και ας μην είναι πάντα εμφανές ή συνειδητό. Επίσης, θέλουμε να πιστεύουμε πώς ό,τι κάνουμε, το κάνουμε για την ευτυχία μας, για το καλό μας, πώς «όλα για καλό γίνονται». Κυνηγάμε μια ζωή στην οποία θα λείπει ο πόνος και θα υπάρχει μόνο αγάπη, θα λείπει η αποτυχία και θα όλα θα τελούνται με επιτυχία. Εξωπραγματικές και αδύνατες οι απαιτήσεις μας.
Το να κερδίζεις και να χάνεις είναι δύο αντιστρόφως ανάλογα ποσά. Η μεταβολή τους στη ζωή μας είναι τέτοια, ώστε όταν αυξάνεται το ένα κατά μια συγκεκριμένη ποσότητα, το άλλο μειώνεται κατά μία άλλη συγκεκριμένη ποσότητα. Κερδίζω κάτι, χάνω κάτι άλλο. Τρώω πίτσα το βράδυ, χάνω την ευκαιρία να φάω σουβλάκια.
Όταν παίρνεις μια απόφαση, ακυρώνεις ήδη πολλές άλλες επιλογές στη ζωή σου. Τι είσαι διατεθειμένος να παρατήσεις κάθε στιγμή για κάτι άλλο; Τι αξίζει περισσότερο στη ζωή σου; Τι είναι αυτό το «άλλο» που κυνηγάς; Αν όλα στη ζωή μας είναι «πάρε-δώσε», μια καλή ζωή χαρακτηρίζεται αυτή που έχει πάρει τις καλύτερες αποφάσεις και έχει κάνει τις καλύτερες συναλλαγές, γιατί έχει κερδίσει πολλά περισσότερα από αυτά που έχει χάσει.
Σε όλα αυτό όμως υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα. Η κρίση μας. Τείνουμε να ζυγίζουμε λάθος τις επιλογές μας. Δεν καταλαβαίνουμε τα κόστη των αποφάσεων μας, για το τι θα πρέπει να αφήνουμε πίσω μας, για το τι αξίζει να έχουμε κοντά μας, για το γιατί πρέπει να παλεύουμε και για το ποιοι θέλουμε να είμαστε τελικά. Το να δούμε καθαρά είναι μια τεράστια μάχη με τον εαυτό μας.
Η διαφορά της καλής από την κακή απόφαση είναι το ρίσκο και το κέρδος. Δεν υπολογίζουμε ότι σε όλα τα ζητήματα στη ζωή μας πρέπει να κυνηγάμε το μικρότερο ρίσκο με το μεγαλύτερο κέρδος. Μια καλή απόφαση είναι το να συζητάς με ανθρώπους που σε εμπνέουν ή σε ελκύουν, να ρωτάς αν δεν ξέρεις, όσο χαζό και αν είναι αυτό που ρωτάς, να μην σταματήσεις να κάνεις αιτήσεις για δουλειές/ για πανεπιστήμια που θα σε οδηγήσουν σε μία θέση που έχεις βάλει στόχο, να ξεκινάς δύσκολες συζητήσεις, κλπ.
Αντίθετα πολλοί προτιμούν να ρισκάρουν πολλά, αγνοώντας το κέρδος, ή γνωρίζοντας πώς το κέρδος θα είναι ελάχιστο εώς ανύπαρκτο. Εδώ περιλαμβάνονται αποφάσεις όπως το να οδηγάς μεθυσμένος, το να λες ψέματα γιατί νομίζεις ότι έτσι θα σε συμπαθήσουν οι άνθρωποι, το να προσβάλλεις κάποιον με την πρόφαση ότι εσύ απλά λες αυτό που σκέφτεσαι, το να ξενυχτάς και να έχεις εξετάσεις την επόμενη μέρα, το να τρέχεις πίσω από έναν άνθρωπο ο οποίος δεν σου δίνει τίποτα πίσω, ή να του στέλνεις μηνύματα, να εμφανίζεσαι από το πουθενά, ενώ σου έχει δείξει ξεκάθαρα τις προθέσεις του, κλπ.
Να προσπαθείς συνέχεια να χτίζεις τις προσωπικές σου αξίες, πάνω στην αλήθεια και σ΄αυτό που θέλεις εσύ για εσένα. Η ζωή δεν έρχεται με γενικές οδηγίες χρήσης, και όποιος και αν είναι αυτός που προτάσσεται ότι σου τις δίνει, σου χρυσώνει το χάπι και σε φυλακίζει στη δική του αλήθεια. Οι οδηγίες της ζωής φτιάχνονται από τον καθένα μας για τον εαυτό του, αλλά προσοχή! Δεν είναι η ζωή ένα παιχνίδι κορώνα-γράμματα. Είναι οι προτεραιότητες μας και οι αποφάσεις μας κάθε στιγμή που τη ζούμε.
Το πραγματικό πρόβλημα των ανθρώπων που υποφέρουν είναι ότι δεν ξέρουν για ποια πράγματα νοιάζονται. Δεν έχουν βάλει τις προτεραιότητες τους, όλα γυρίζουν γύρω από τον εαυτό τους, δεν αφιερώνονται σε τίποτα άλλο πέρα από την ικανοποίηση του εγωισμού τους. Βρίσκοντας τις αξίες σου, το σκοπό σου, ανακαλύπτοντας τα κόστη αλλά και οφέλη της κάθε σου απόφασης και της κάθε σου πράξης, απλοποιείς τα πάντα.
Μάλλον λοιπόν ήρθε η στιγμή να σου ανακοινώσω κάτι που πιθανόν έχεις καταλάβει και ο ίδιος. Μία καλή απόφαση είναι πολύ πιο δύσκολη από μια κακή απόφαση. Ακόμα και αν είναι προφανές το τι σημαίνει μια καλή απόφαση, είναι δύσκολο να την πάρουμε. Αντίθετα, πέφτουμε πολύ εύκολα στην παγίδα των κακών αποφάσεων. Όχι απλά περιτριγυριζόμαστε από ηλιθίους, αλλά είμαστε και εμείς πολύ ηλίθιοι. Γιατί αυτό;
1. Δεν υπολογίζουμε το αποτέλεσμα, μόνο την πράξη.
Δεν ξέρω εάν είμαστε προγραμματισμένοι να μην μπορούμε να υπολογίζουμε σωστά το ρίσκο και αν έχουμε έμφυτη τάση στο να πέφτουμε με τα μούτρα σε κάτι που μας φέρνει μια παροδική ευχαρίστηση. Ξέρω όμως ότι είναι κάτι που μπορούμε να εντοπίσουμε και να το μετριάσουμε, ακόμα και αν δεν το ξεπεράσουμε τελείως. Με τη σωστή εκτίμηση, βλέποντας τα πράγματα πιο σφαιρικά και από όλες τις πλευρές, σίγουρα θα πετύχουμε το μέγιστα καλό αποτέλεσμα και θα διατηρήσουμε μια καλή ψυχολογία.
2. Δεν έχουμε καλή αίσθηση του χρόνου.
Είναι ενδιαφέρον το πως οι άνθρωποι τείνουμε να δίνουμε υπερβολική βάση στο σήμερα και στο «εδώ και τώρα», παρά στο αργότερα. Υπερεκτιμάμε αυτό που κάνουμε τώρα, ενώ υποτιμάμε το μέλλον και το πως θα κυλήσει η ζωή μας στην πορεία. Γι΄αυτό αναβάλλουμε συνέχεια το διάβασμα μας, το project που θέλουμε να ξεκινήσουμε και γενικά σημαντικές εργασίες που έχουμε. Αποφεύγουμε να συζητάμε σοβαρά, γουστάρουμε μόνο την πλάκα μας και το χαβαλέ μας.
Το μυαλό μας δεν αντιλαμβάνεται ότι αν κάνεις κάτι καθημερινά για 30΄τη μέρα θα γίνεσαι όλο και καλύτερος σ΄αυτό. «Και τι έγινε αν δεν κάνω τη γυμναστική μου αυτή την εβδομάδα;» Δεν καταλαβαίνουμε πως κάθε πράξη έχει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, δεν είναι δυνατόν να τα έχουμε όλα τώρα. Ούτε η κορμάρα χτίζεται εν μία νυκτί, ούτε πανέξυπνος θα γίνεις διαβάζοντας ένα βιβλίο, ούτε υγιής θα είσαι επειδή σήμερα μόνο έφαγες σαλάτα. Όλα είναι αποτελέσματα μακροχρόνιας προσπάθειας.
Μαθαίνουμε για κάποιον ηλίθιο λόγο να λέμε στον εαυτό μας σταθερά και για πολλά χρόνια το αδικαιολόγητο «Έλα μωρέ τι έγινε;» και υποτιμούμε το γεγονός ότι ουσιαστικά τα παρατάμε.
Αν εφτά φορές την εβδομάδα, 30 φορές το μήνα προσπαθούμε και εξασκούμε κάτι, θα βελτιωθούμε σ΄αυτό 1000%. Αυτή είναι διαφορά ενός ειδικού και ενός που είνα απλά καλός σε κάτι.
Έχετε δίκιο πάντως, σιγά και τι έγινε; Τα αποτελέσματα στις ικανότητες μας θα είναι εντυπωσιακά, αν για λίγα χρόνια δραστικά επιβάλλουμε στον εαυτό μας να κάνουμε καθημερινά αυτό που μας οδηγεί στο αποτέλεσμα που θέλουμε.
3. Επηρεαζόμαστε υπερβολικά από την κάθε μας σκέψη και το κάθε συναίσθημα.
Όποια αντίρρηση και αν φέρετε, είναι αδιαπραγμάτευτο ότι τα συναισθήματα επεμβαίνουν στη σκέψη μας και το ανάποδο. Κάποιες φορές μια πραγματικά καλή απόφαση μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε ανοίκεια και ξένα. Μας φαίνεται τρομακτικό το να αλλάξουμε τη ζωή μας προς το καλό. Επίσης, και αντίστροφα, όταν σκεφτόμαστε κάθε μέρα το πόσο πολύ θέλουμε πίσω στη ζωή μας τον πρώην μας, μας δημιουργεί την αίσθηση ότι θα αισθανθούμε καλά μόνο αν γυρίσει, ακόμα και αν ξέρουμε ότι θα ήταν ένα μεγάλο λάθος αυτή η επανασύνδεση.
Οι σκέψεις μας τουλάχιστον έχουν τη δυνατότητα να μας οδηγήσουν και στο καλό, γιατί μπορούμε συνειδητά ως ένα βαθμό να τις καθοδηγήσουμε. Μπορούμε να ξεχωρίσουμε αν κάτι θα είναι κερδοφόρο στη ζωή μας. Μπορεί για παράδειγμα γνωρίζοντας έναν άνθρωπο, να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχει έλξη και να καταλάβουμε αν η σχέση έχει προοπτικές για εξέλιξη. Παρόλα αυτά σε πολλές περιπτώσεις τα συναισθήματα μας, μας φωνάζουν: «Αποτυχημένε, κανείς δε θα σε αγαπήσει, δεν αξίζεις να αγαπηθείς». Και έτσι παραιτούμαστε από κάθε προσπάθεια, μένοντας στις ίδιες κακές συνήθειες και αποφάσεις.
Καλύτερα να καθόμαστε στην ησυχία μας και να βλέπουμε τις ευκαιρίες να περνάνε από μπροστά μας, ενώ εμείς δεν κάνουμε τίποτα για να τις αρπάξουμε.
Είναι μεγάλο κατόρθωμα να καταφέρουμε να διαχειριστούμε τα συναισθήματα μας, δεν είναι κάτι εύκολο. Ούτε πιστεύω πως πάντα θα μπορούμε να το κάνουμε με ευκολία, ακόμα και αν κάνουμε κάποια βηματάκια προς αυτή την κατεύθυνση. Τουλάχιστον όμως, αντιλαμβανόμενοι τον εαυτό μας, τις συνθήκες, τις σκέψεις και τα συναισθήματα μας, αποκτούμε μία λογική που μας οδηγεί σε καλές αποφάσεις.
Υπάρχουν άνθρωποι που δεν αντιλαμβάνονται πόσο πολύ θυμό και λύπη έχουν μέσα τους και αυτό τους οδηγεί σε κακές αποφάσεις. Άπαξ και αποκτήσουν αυτό-αντίληψη, επόμενο βήμα είναι να αναπτύξουν συνήθειες που θα τους επιτρέπουν να εκλογικεύουν όσο μπορούν τις καταστάσεις, για να ξεπεράσουν τα κολλήματα των συναισθημάτων τους.
Πριν αποφασίσεις κάτι, γράψτο σε ένα χαρτί, συζήτα το με την οικογένειά σου, το θεραπευτή σου, ή κάποιον που εμπιστεύεσαι. Μην αποφασίζεις εν βρασμώ ψυχής, ειδικά αν ξέρεις ότι επηρεάζεσαι από κάτι άλλο.
4. Δίνουμε μεγάλο βάρος στην κοινωνία και το «τι θα πουν οι άλλοι».
Όσο και να χτυπιόμαστε ότι δεν μας νοιάζει τι θα πει ο κόσμος και η κοινωνία, άλλο τόσο είναι γεγονός ότι όλοι μας, ανεξαιρέτως, επηρεαζόμαστε από αυτό που θεωρούμε κοινωνικά επιθυμητό αλλά και αυτό που θεωρείται πολύτιμο από όλους τους υπόλοιπους. Αυτόματα χρωματίζουμε τις αντιλήψεις μας, σύμφωνα με τη θέση στην οποία γεννηθήκαμε, αυτόματα οι άλλοι έχουν άμεσα να κάνουν με τα δικά μας συναισθήματα, τις δικές μας σκέψεις.
Στην παρουσία μιας πολύ όμορφης γυναίκας ή ενός πολύ πλούσιου ανθρώπου οι περισσότεροι χαζεύουμε και γινόμαστε πιο ανασφαλείς. Αναπόφευκτα τέτοιοι άνθρωποι τραβούν την προσοχή όλων, όταν βρισκόμαστε μαζί τους στον ίδιο χώρο και αυτόματα τους θεωρούμε πιο έξυπνους και πιο καλούς από ότι μπορεί να είναι στην πραγματικότητα, τους υπερεκτιμάμε.
Αναρωτήσου επίσης, πόσες φορές έπεισες τον εαυτό σου ότι σου αρέσει κάτι, μόνο και μόνο επειδή αρέσει πολύ στον άνθρωπο για τον οποίο ενδιαφέρεσαι; Δεν είναι παράλογο, όλοι μας το έχουμε κάνει. Επηρεαζόμαστε πολύ από την επιφάνεια και δεν σκεφτόμαστε την ουσία. Μας νοιάζει το τι θα σκεφτούν για εμάς οι άλλοι, το πως θα μας αντιμετωπίσουν και οι ίδιοι μας αντίστοιχα αντιμετωπίζουμε το «επιτυχημένο» ψαρωμένοι. Μας νοιάζει να αρέσουμε και να φαινόμαστε ενδιαφέροντες.
Γιατί πληρώνονται οι celebrities για να παρεβρεθούν σε ένα πάρτυ, την ώρα που εσύ ξοδεύεις πολλά χρήματα ανοίγοντας μπουκάλια σαμπάνιας; Γιατί ντρεπόμαστε και θεωρούμε τους εαυτούς μας κατώτερους από έναν «διάσημο», δηλαδή από έναν άνθρωπο που η δουλειά του είναι να προβάλλεται; Γιατί πολλές γυναίκες αγοράζουν την αξία τους σε Gucci, Prada και πάει λέγοντας;
Είναι δύσκολο να παραδεχτείς ότι οι συνθήκες, οι άνθρωποι και γενικά η κοινωνία σε επηρεάζει, ό,τι και αν κάνεις. Υπερεκτιμούμε αυτούς που κατά τη γνώμη μας έχουν φτάσει ψηλά, έχουν μεγάλες περιούσιες και είναι πολύ όμορφοι και υποτιμούμε οτιδήποτε άλλο πέρα από αυτό.
Όλοι παίρνουμε κακές αποφάσεις, είναι αναπόφευκτο. Μπορούμε όμως να αντιμετωπίσουμε τους εαυτούς μας, μπορούμε να κάνουμε μικρά βηματάκια για να γινόμαστε κάθε φορά καλύτεροι.
Bιβλιογραφία: Everything is f***ed, Mark Manson
